Mọi điều bạn cần biết về mãn kinh
Mãn kinh là một hiện tượng xảy ra ở mọi phụ nữ trên toàn thế giới.
Hầu hết phụ nữ sẽ có một số triệu chứng mãn kinh do cơ thể giảm sản xuất estrogen.
Tuy nhiên, mỗi phụ nữ khác nhau sẽ trải qua thời kỳ mãn kinh hoàn toàn khác nhau.
“Mỗi phụ nữ trải qua giai đoạn mãn kinh đều không giống nhau”
Có nhiều yếu tố quan trọng tác động tới trải nghiệm của phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh bao gồm tuổi, lối sống, mức độ thể dục, chế độ ăn uống, văn hóa và cân nặng.
Mãn kinh là thời điểm đánh dấu chu kì kinh nguyệt của bạn kết thúc. Nó được tính sau khi bạn đã qua 12 tháng mà không có kinh nguyệt. Thời kỳ mãn kinh có thể xảy ra ở tuổi 40 hoặc 50, nhưng độ tuổi trung bình trên toàn thế giới là 49 – 52.
Mãn kinh là một quá trình sinh học tự nhiên.
Tuy nhiên, các triệu chứng thể chất (như bốc hỏa) và các triệu chứng cảm xúc của mãn kinh có thể làm gián đoạn giấc ngủ, giảm năng lượng hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của bạn.
Có rất nhiều phương pháp điều trị hiệu quả các triệu chứng tiền mãn kinh, từ điều chỉnh lối sống đến liệu pháp hormon.
Các yếu tố giúp xác định thời điểm bắt đầu mãn kinh bao gồm di truyền học và sự khỏe mạnh của buồng trứng.
Tiền mãn kinh thường xảy ra trước khi mãn kinh. Tiền mãn kinh là thời điểm mà nội tiết tố của bạn bắt đầu thay đổi để chuẩn bị cho giai đoạn mãn kinh. Tiền mãn kinh có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm. Nhiều phụ nữ bắt đầu thời kỳ mãn kinh sau 45 tuổi. Một số phụ nữ bỏ qua giai đoạn tiền mãn kinh và đột ngột mãn kinh.
Khoảng 1% phụ nữ bắt đầu mãn kinh trước tuổi 40, và khoảng 5% trải qua thời kỳ mãn kinh giữa tuổi 40 và 45. Điều này được gọi là mãn kinh sớm hoặc thiếu hụt buồng trứng nguyên phát.
Triệu chứng
Mỗi phụ nữ trải qua giai đoạn mãn kinh đều không giống nhau. Triệu chứng mãn kinh thường nặng hơn khi xảy ra đột ngột hoặc diễn ra trong khoảng thời gian ngắn hơn.
Các yếu tố ảnh hưởng đến sức khoẻ của buồng trứng như ung thư, cắt bỏ tử cung, hay thói quen xấu (như hút thuốc), có xu hướng làm gia tăng mức độ nghiêm trọng và kéo dài thời gian của các triệu chứng mãn kinh.
Ngoài những thay đổi về kinh nguyệt, các triệu chứng của giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh và hậu mãn kinh thường giống nhau.
Các dấu hiệu sớm nhất của tiền mãn kinh là:
- Kinh nguyệt ít hơn
- Chu kì kinh nguyệt dài hơn hoặc ngắn hơn bình thường
- Các triệu chứng vận mạch bao gồm bốc hỏa, đổ mồ hôi ban đêm. Khoảng 75% phụ nữ gặp các triệu chứng vận mạch trong thời kỳ mãn kinh.
Các triệu chứng khác bao gồm:
- Khô âm đạo
- Dễ ớn lạnh
- Đổ mồ hôi đêm
- Ngủ không ngon giấc
- Dễ thay đổi tâm trạng
- Tăng cân và trao đổi chất chậm
- Sợi tóc mỏng và da khô
- Bầu vú giảm săn chắc
- Phiền muộn
- Lo lắng
- Giảm ham muốn
- Nhiễm trùng đường tiết niệu
- Đau hoặc cứng khớp
Có một điều lưu ý quan trọng mà mọi phụ nữ nên biết, đó là: mặc dù các chu kỳ không đều, nhưng vẫn có thể có thai vào thời kỳ tiền mãn kinh. Và nếu không thấy có kinh nguyệt ở chu kỳ tiếp theo, thì bạn nên thử thai để đảm bảo chắc chắn nhé.
Nguyên nhân của thời kỳ mãn kinh:
- Sự suy giảm tự nhiên của nội tiết tố sinh dục nữ theo tuổi
- Phẫu thuật cắt bỏ tử cung. Không còn chu kỳ kinh nguyệt nhưng buồng trứng vẫn sản xuất các hormon estrogen và progesterone. Tuy nhiên, nếu buồng trứng cũng bị cắt trong quá trình phẫu thuật bỏ tử cung, thì thời kỳ mãn kinh sẽ bắt đầu ngay khi buồng trứng không còn sản sinh ra estrogen và progesterone nữa.
- Hóa trị và xạ trị ung thư có thể gây ra mãn kinh
- Sự thiếu hụt buồng trứng nguyên phát – khoảng 1% phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh trước tuổi 40. Mãn kinh có thể là hậu quả của sự thiếu hụt buồng trứng nguyên phát khi buồng trứng không sản sinh ra lượng nội tiết tố sinh dục bình thường do các yếu tố di truyền hoặc bệnh tự miễn dịch.
Thông thường, trong những trường hợp này rất khó để xác định nguyên nhân. Liệu pháp hormon thường được khuyến cáo đối với những phụ nữ này, ít nhất cho đến tuổi mãn kinh để bảo vệ não, tim và xương.
Biến chứng
- Tăng nguy cơ bệnh tim mạch ở phụ nữ sau giai đoạn mãn kinh do mức hormone estrogen thấp.
- Loãng xương
- Tiểu không tự chủ
- Tăng cân – tốc độ trao đổi chất thường chậm lại
- Khô âm đạo, có thể gây đau khi giao hợp
Chẩn đoán
Nhìn chung, chỉ cần căn cứ vào các dấu hiệu và triệu chứng (như đã kể trên) là đủ để khẳng định một phụ nữ đang mãn kinh.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp cần phải xét nghiệm máu, nếu nồng độ FSH tăng và estrogen giảm thì chính xác ở thời kỳ mãn kinh.
Cũng có khi phải thử nghiệm chức năng tuyến giáp vì nếu tuyến giáp có vấn đề cũng có thể gây ra các triệu chứng tương tự như mãn kinh.
Điều trị
Thời kỳ mãn kinh không cần phải điều trị. Thay vào đó, các phương pháp điều trị tập trung vào việc làm giảm triệu chứng mãn kinh và ngăn ngừa lão hóa.
Có thể sử dụng một số phương pháp điều trị sau:
- Liệu pháp nội tiết tố – thường là thay thế estrogen thông qua thuốc viên, miếng dán hoặc kem âm đạo. Nếu vẫn còn tử cung, thì cần phải bổ sung thêm progesterone.
Nếu sử dụng liệu pháp này lâu dài có thể bị một số nguy cơ tim mạch và ung thư vú. Tuy nhiên, nếu sử dụng ngắn hạn thì vẫn được coi là an toàn và hiệu quả. Để quyết định việc này cần phải có sự trao đổi kỹ lưỡng với bác sĩ chuyên môn.
- Thuốc chống trầm cảm liều thấp (nhóm thuốc chống trầm cảm được gọi là Selist Serotonin Reuptake Inhibitors SSRI’s) có thể làm giảm các triệu chứng những cơn bốc hỏa và được sử dụng rộng rãi. Điều này đặc biệt hữu ích nếu bạn cảm thấy chán nản hoặc lo lắng.
- Chất bôi trơn âm đạo không hormon.
Thay đổi lối sống
Có rất nhiều cách bạn có thể làm để tự giúp mình vượt qua giai đoạn mãn kinh:
- Tập thể dục và quản lý cân nặng
- Trao đổi với cố vấn, nhà tâm lý học hoặc chuyên gia trị liệu
- Tập yoga, thở sâu và thiền
- Ngừng hút thuốc và giảm đồ uống có cồn
- Các chất bổ sung tự nhiên như đậu nành, vitamin E, melatonin, hạt lanh
- Bổ sung vitamin D và canxi
Vì vậy, Chuyên khoa nội tiết tố nữ khuyến khích bạn hãy tìm hiểu về mãn kinh, trao đổi về mãn kinh và tìm sự giúp đỡ nếu đang bị các triệu chứng khó chịu.
